Czy zbrodnie popełnione przez żołnierzy rosyjskich podczas agresji na Ukrainie stanowiły zbrodnie wojenne, czy wyczerpują też znamiona zbrodni przeciwko ludzkości?

Przedmiotem opinii jest próba ustalenia charakteru naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego popełnionych na Ukrainie po rozpoczęciu przez Federację Rosyjską pełnoskalowej inwazji na Ukrainę, tj. po 24 lutego 2022 r. W szczególności przedmiotem opinii jest ustalenie, czy naruszenia te stanowią zbrodnie wojenne, czy też można kwalifikować je jako zbrodnie przeciwko ludzkości (oraz czy możliwa była kwalifikacja łącząca obie te zbrodnie międzynarodowe).

Wobec braku na moment sporządzania opinii orzecznictwa trybunałów międzynarodowych opinia zostanie oparta przede wszystkim na raportach Niezależnej Komisji Śledczej ds. Ukrainy, opracowanych dla Rady Praw Człowieka oraz na raporcie sporządzonym przez Biuro Prokuratora MTK . Raporty te są przede wszystkim wiarygodne i nie są sporządzane pod z góry ustaloną tezę. Ich wiarygodność nie została zakwestionowana, a raport sporządzony dla potrzeb MTK służył za podstawę rozpoczęcia postępowania przygotowawczego przez Prokuratora MTK.

Przedmiotem opinii są tylko naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka popełnione przez siły zbrojne Federacji Rosyjskiej (FR) po 24 lutego 2022 r. Poza zakresem opinii pozostawię naruszenia, których dopuściły się siły zbrojne Ukrainy.

Po krótkim opisie ustaleń faktycznych Biura Prokuratora MTK oraz Niezależnej Komisji Śledczej, chciałbym pokrótce scharakteryzować, czym są zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne oraz podjąć próbę subsumpcji. Dla potrzeb tych rozważań należy przyjąć jako punkt wyjścia postanowienia Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego z 17 lipca 1998 r. (dalej: Statut MTK). Ukraina jako państwo niebędące stroną Statutu MTK uznało bowiem – na podstawie art. 12 ust. 3 Statutu MTK - jurysdykcję Trybunału 4 . Uznanie jurysdykcji ma charakter częściowy, nie budzi jednak wątpliwości, że Ukraina uznała jurysdykcję MTK w zakresie zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych po 24 lutego 2022 r. Opinię zakończy próba ustalenia, czy możliwa jest łączna kwalifikacja zachowania jako wypełniającego znamiona obu zbrodni międzynarodowych.

Czytaj więcej